Tükürük Bezi Hastalıkları

Kulak önündeki parotis bezleri, çene altında yerleşimli submandibuler bezler ve dil atında bulunan sublingual bezler denilen büyük tükürük bezleri ile ağız içinde yer alan çok sayıdaki minör yani küçük tükürük bezleri günlük yarım ila 1,5 litre arasında salgı yaparak ağız içinin nemlenmesini ve dezenfeksiyonunu sağlarlar. Ayrıca tükürük salgısı sindirime yardımcı enzimler içerirler.

Tükürük bezlerine bağlı çok çeşitli hastalılarla karşılaşılabilir. Bunların içinde kabakulak gibi viral etkenlere bağlı tükürük bezi iltihapları sık görülür. İleri yaş hastalarda, sıvı alımının düşük olduğu durumlarda, bağışıklık sistemi sorunları olanlarda ve büyük cerrahi işlemlerden sonra ise bakterilerin neden olduğu tükürük bezi iltihaplanmaları da görülebilir.

Tükürük bezlerinin kanallarında taş yani sialolitiazis %1 sıklıkla izlenir. Orta yaş ve erkeklerde sık görülür. En sık çene altı yani submandibuler bezlerde rastlanır. Tükütük bezi kanalının içinde hücre artıklarının birikmesi üzerine eklenen enfeksiyonlar ile az sıvı tüketimi gibi durumlar taş oluşma riskin, artırırlar. Hastalar sıklıkla yemek yerken oluşan ağrı ve şişlikle başvururlar. Tanıda tükürük bezi kanalının ağız açıldığı alanda koyu kıvamlı akıntı görülmesi, taşın elle muayenede farkedilmesi, görüntüleme yöntemleri kullanılır. Tedavide sialendoskopi denilen endoskopik yöntemlerin yanında, cerrahi olarak taşın kronik iltihaplanma varsa tükürük bezinin çıkarılması gibi kişiye, taş yeri ve sayısına bağlı olarak farklı yöntemlere başvurulmaktadır.

Tükürük bezlerinde en sık kulak önündeki parotis bezlerinde olmak üzere iyi huylu tümörler görülebilir. İleri yaşlarda ortaya çıkan bu tümörler yavaş büyürler. Tedavilerinde genellikle cerrahiye başvurulur.

Kötü huylu tükürük bezi tümörleri ise tüm baş boyun bölgesi kötü huylu tümörlerinin %3-4’ünü oluştururken yine en sık parotis bezinde görülürler. Bu tümörlerinde tedavisi yayılımına göre planlanan geniş cerrahi tedavilerin yanında gerekli durumlarda ilave radyoterapi ve kemoterapi ile yapılmaktadır.